Eski Sovyetler Birliği Cumhuriyetleri ve Doğu Avrupa Ülkelerinden Bilim Adamı Getirtilmesi Programı (Doprog) Neden Bir Üniversite Reformu Olamadı?

Serkan KEKEVİ

  • Atıf/Cite as
  • Kekevi S. (2021). Eski Sovyetler Birliği Cumhuriyetleri ve Doğu Avrupa Ülkelerinden Bilim Adamı Getirtilmesi Programı (Doprog) Neden Bir Üniversite Reformu Olamadı?. Journal of Academic Opinion, 1(1): 29-35

Özet

Toplumsal dönüşüm ve kalkınma, güçlü bir üniversite yapısı ile işleyen araştırma ve geliştirme (A+G) sistemine bağlıdır. Türkiye’de planlı bilim ve teknoloji politikaları döneminin başlamasından bu yana üniversitelerin kalitesinin arttırılması ve A+G yapısının güçlendirilmesi önemli bir mesele olagelmiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılması Türkiye’nin bilimsel kapasitesini güçlendirmesi için bir fırsat kapısı aralamış ve Eski Sovyet Cumhuriyetleri’nden bilim insanları1 DOPROG dâhilinde Türkiye’ye getirilerek Sovyet bilim geleneğinin ve teknolojisinin transfer edilmesi hedeflenmiştir. Ancak program beklenen başarıyı sağlayamamış ve beş yıl gibi kısa bir sürede uygulamadan kaldırılmıştır. Bu çalışmada DOPROG adıyla bilinen programın başarısızlık nedenleri incelenmiştir. Ayrıca, DOPROG’un neden Alman bilim insanlarının 1933 yılından başlayarak Türkiye’ye gelmelerinin Türk üniversite sisteminde yarattığı türden bir dönüşüm olmadığı ele alınmıştır.  

Anahtar Kelimeler

DOPROG, Üniversite Reformu, Bilim Politikası.

1 Yakın zamana kadar sözlü ve yazılı dilde “bilim adamı” kullanımı tercih edilmekteydi. O yıllara ait belgelerdeki alıntılarda metnin insicamı açısından ifadeye dokunmadım. Metin içinde kendi ifadelerimde “bilim insanı” kavramını tercih ettim.

Kaynakça

  • Altınbaş, A. (2011), “Bir Başarı Hikâyesi: Tosun Terzioğlu Söyleşisi”, Bilgem Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, Mayıs-Ağustos, ss.150-159.
  • Atamer, H. (2017), “TÜBİTAK Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik (UBYT) ve DOPROG Programları”, (haz.) C.Güner Omay, TÜBİTAK’ın Türk Bilim ve Teknolojisine Öncülük Ettiği Alanlar, Bilimsel ve Teknik Araştırma Vakfı, Ankara, ss.83-87.
  • Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 9 Ekim 1989 Toplantısının Tutanağı, https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/btyk/1/1btyk_karar.pdf, (20.01.2021, çevrim içi).
  • Şenatalar, B. (1999),  “Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Yüksek Öğretim”, (haz.) TÜBA, Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Bilim “Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı”, II. Kitap, I. Cilt, Ankara, ss.61-92.
  • Çeçen, A. (1999), Atatürk ve Avrasya, İstanbul, 1999.
  • Detlev-Grothusen, K. (1981), “1933 Yılından Sonra Alman Bilim Adamlarının Türkiye’ye Göçü”, Belleten, Cilt 45, Sayı 2, ss. 537-550.
  • Devlet Planlama Teşkilatı (1989), Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı 1990-1994, Yayın no: DPT: 2174, s.309, https://sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Altinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1990-1994.pdf, (20.01.2021, çevrim içi).
  • Göker, A. (2004), TÜBA’nın 29 Mart 2004’te İstanbul’da Yaptığı‘Geçmişten Geleceğe Türk Bilim ve Teknoloji Politikaları’ Konulu Toplantı Sonuçlarına İlişkin Bir Değerlendirme, Nisan, https://inovasyon.info/images/makaleler/ayk/AYK.TBTP_TUBA_icin_29Mart04.pdf, (20.01.2021, çevrimiçi).
  • Gürüz, K. (1999), “Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Türk Yükseköğretim Sistemi”, (haz.) TÜBA Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Bilim “Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı”, II. Kitap I. Cilt, Ankara, Aralık, ss.1-51.
  • Güzel, M.;Erol, M.S. (2019), “Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri Arasındaki İlişkilerin Bilim Diplomasisi Boyutu”, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Mayıs, ss.12-49.
  • Hirsch, E. (1998), Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin Gelişimi, İkinci Baskı, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, ss. 229-295.
  • Kalaycıoğulları, İ. (2015),  “Bilim Cumhuriyeti”, Bilim ve Ütopya, Sayı 248, Şubat, ss.50-57.
  • Kocatürk, U. (1984), “Atatürk’ün Üniversite Reformu ile İlgili Notları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 1, Sayı 1, ss.3-95.
  • Koçyiğit, A. (2003), “Makro Ekonomik İstikrar Politikası”, (ed.) Turkut Göksu; Hasan Hüseyin Çevik; Abülkadir Baharçiçek; Ali Şen, 1980-2003 Türkiye’nin Dış Ekonomik Sosyal ve İdari Politikaları, Siyasal Kitabevi, Ankara, ss.489-520.
  • Özdaş, M. N. (2000), Bilim ve Teknoloji Politikası ve Türkiye, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, Aralık.
  • Pak, N.K. (1999), “Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) Doğuşu, Evrimi ve Politikaları”, (haz.) TÜBA, Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Bilim “Bilanço 1923-1998 Ulusal Toplantısı”, II. Kitap I. Cilt, Ankara, Aralık, ss.93-124.
  • Söğütlü, İ. (2004), “Darülfünundan Üniversiteye: Cumhuriyet Türkiyesi’nde İlk Üniversite Reformu (1933)”, Libreal Düşünce, Bahar, ss.121-128.
  • Szyliowicz, J. S (1994), “Education and Political Development” (ed.) Metin Heper; Ahmet Evin, Politics in the Third Turkish Republic, Boulder, CO: Westview, , ss.147-159.
  • TÜBİTAK (t.y) Türk Bilim ve Teknoloji Politikası (1993-2003), https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/btyk/2/2btyk_karar.pdf, (20.01.2021, çevrim içi).
  • TÜBİTAK (1997), Türkiye’nin Bilim Teknoloji Politikası, Ağustos 1997, https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/btyk/3/3btyk_karar.pdf, (20.02.2021, çevrim içi).
English EN Turkish TR