Türkiye’nin 2000–2023 Dönemi Makroekonomik Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı ile Analizi
Özet Görüntüleme: 56
/ 
PDF İndirme: 30
Anahtar Kelimeler:
Makroekonomik Performans, Çok Kriterli Karar Verme , Türkiye, TOPSIS, COPRASÖzet
Bu çalışmanın temel amacı Türkiye’nin 2000–2023 dönemi makroekonomik performansının değerlendirilmesidir. Performans analizi için çeşitli kriterler belirlenmiş olup bu kriterler; ekonomik büyüme, işsizlik oranı, enflasyon oranı ve cari işlemler dengesidir. Çalışmada çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS ve COPRAS teknikleri ile 24 yıl alternatifi ve 4 ekonomik gösterge kriteri kullanılarak performans analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda TOPSIS ve COPRAS tekniklerine göre yılların performans sırası belirlenmiştir. Her iki yöntemde de Türkiye’nin en yüksek ve en düşük performans gösterdiği yılların benzer olduğu tespit edilmiştir. Yöntemlere göre sıralamalarda ufak değişiklik olmakla beraber Türkiye’nin makroekonomik performansının en yüksek olduğu yıllar; 2004, 2005 ve 2015 yılları ve makroekonomik performansın en düşük olduğu yıllar; 2001, 2022 ve 2023 yıllarıdır. Performansın yüksek olduğu yıllarda yüksek ekonomik büyüme ve düşük enflasyon, performansın düşük olduğu yıllarda yüksek enflasyon ve cari açık belirleyici olmuştur. Özellikle 2001, 2022 ve 2023 yıllarında enflasyon oranındaki büyük artış ekonomik performansı olumsuz etkilemiştir. Bu sonuçlar, enflasyonun Türkiye’nin makroekonomik performansı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. 2001 yılında Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz, 2022 ve 2023 yıllarında dünyada ve Türkiye’de ekonomik etkileri devam eden COVID–19 küresel salgını ve Türkiye’de uygulanan düşük faiz politikası bu yılların en önemli özellikleridir.
Referanslar
Al, İ. ve Demirel, S. K. (2022). Türkiye’nin Makroekonomik Performansının TOPSIS Yöntemiyle Değerlendirilmesi: 2002–2019 Dönemi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1): 202–222. https://doi.org/10.30798/makuiibf.860476
Altay Topçu, B. ve Oralhan, B. (2017). Türkiye ve OECD Ülkeleri’nin Temel Makroekonomik Göstergeler Açısından Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Karşılaştırılması. International Journal of Academic Value Studies, 3(14): 260–277. http://doi.org/10.23929/javs.304
Arslan, H. M. (2023). Türkiye Ekonomisinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(100. Yıl Özel Sayısı): 26–43. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1300286
Behzadian, M., Otaghsara, S. K., Yazdani, M., and Ignatius, J. (2012). A State–of the¬-Art Survey of TOPSIS Applications. Expert Systems with applications, 39(17): 13051–13069. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2012.05.056
Benlialper, A., Cömert, H. ve Düzçay, G. (2016). 2002 Sonrası Türkiye Ekonomisinin Performansı: Karşılaştırmalı Bir Analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 43(1): 65–110. https://hdl.handle.net/11511/58205
Chakraborty, S. (2022). TOPSIS and Modified TOPSIS: A Comparative Analysis. Decision Analytics Journal, 2: 100021. https://doi.org/10.1016/j.dajour.2021.100021
Ekren, N. ve Fındıkçı, M. (2016). AHP ve VIKOR Yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne Üye Ülkeler ve Türkiye'nin Ekonomik Performanslarının Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(29): 1–17. https://hdl.handle.net/11467/1383
Ela, M., Doğan, A. ve Uçar, O. (2018). Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Makroekonomik Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Karşılaştırılması. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2): 129–143. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oskauiibfd/issue/42203/422970
Eleren, A. ve Karagül, M. (2008). 1986–2006 Türkiye Ekonomisinin Performans Değerlendirmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1): 1–14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13688/165655
Eyüboğlu, K. (2017). Türk Dünyasında Yer Alan Ülkelerin Makro Performanslarının Karşılaştırılması. Bilig, 83: 331–350. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/issue/42612/519426
Kandemir, A. ve Özarı, Ç. (2019). Türkiye Avrupa Birliği Ekonomik Performans Karşılaştırması (2007–2017): TOPSIS–EDAS Uygulaması. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(38): 456–479. http://doi.org/10.16990/sobider.5100
Kaya Samut, P. (2024). Türkiye Cumhuriyeti’nin 100 Yılının Ekonomik Değerlendirmesi ve Çok Kriterli Karar Verme ile Ekonomik Performans Analizi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(2): 265–286. https://doi.org/10.17541/optimum.1398268
Kete, H. ve Karasaç, F. (2022). Covid–19 Sürecinde Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarının COPRAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 9(2): 373–395. https://doi.org/10.26650/jepr1063962
Oğuz, S., Çetiner, Ö. ve Yalçıntaş, D. (2020). Avrupa Birliği’ne Aday ve Potansiyel Aday Ülkelerin Ekonomik Göstergelerinin TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2): 17–28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cagsbd/issue/58680/816707
Özden, Ü. H. (2012). AB’ye Üye Ülkelerin ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarına Göre VIKOR Yöntemi ile Sıralanması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21): 455–468. https://hdl.handle.net/11467/660
Podvezko, V. (2011). The Comparative Analysis of MCDA Methods SAW and COPRAS. Engineering Economics, 22(2): 134–146. http://doi.org/10.5755/j01.ee.22.2.310
Sevgin, H. ve Kundakcı, N. (2017). TOPSIS ve MOORA Yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne Üye Olan Ülkelerin ve Türkiye’nin Ekonomik Göstergelere Göre Sıralanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3): 87–108. https://doi.org/10.18037/ausbd.417281
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. Ekonomik Göstergeler. https://hmb.gov.tr/ekonomik-gostergeler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. https://evds2.tcmb.gov.tr/
Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistik Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/
Urfalıoğlu, F. ve Genç, T. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Türkiye’nin Ekonomik Performansının Avrupa Birliği Üye Ülkeleri ile Karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2): 329–360. https://doi.org/10.14780/iibdergi.201324469
Yüzbaşı Künç, G. ve Atılgan Yaşa, A. (2019). Türkiye—OECD Ülkelerine Ait Bütçe Göstergelerinin TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri ile Karşılaştırılması. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 366–384. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/51576/616169
Zavadskas, E. K. and Kaklauskas, A. (1996). Pastatų Sistemotechninis Įvertinimas (Multicriteria Evaluation of Building). Vilnius: Technika.
Zhang, X., Wang, C., Li, E., and Xu, C. (2014). Assessment Model of Ecoenvironmental Vulnerability Based on Improved Entropy Weight Method. The Scientific World Journal, 2014(1): 797814. https://doi.org/10.1155/2014/797814
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of Academic Opinion
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
