Gelir Dağılımı Adaletsizliği ve İnsani Gelişme: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme
Özet Görüntüleme: 76
/ 
PDF İndirme: 37
Anahtar Kelimeler:
İnsani Gelişme Endeksi, ARDL Sınır Testi, Gini Katsayısı, Gelir DağılımıÖzet
Gelir dağılımı adaletsizliği, toplumsal refahı ve sürdürülebilir kalkınmayı etkileyen önemli bir sorun iken, insani gelişme düzeyi bireylerin yaşam kalitesini artıran temel göstergelerden biridir. Gelir dağılımı adaletsizliğiyle insani gelişmenin bağlantısı, sosyal ve ekonomik politika tasarımlarında önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle, gelir dağılımındaki eşitsizliklerin azaltılması, insani gelişme göstergelerinin sürdürülebilir biçimde yükseltilmesi açısından kritik önemdedir. Bu çalışma, bu iki değişken arasındaki dinamik ilişkiyi Türkiye örneğinde ampirik olarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Türkiye’de 1990–2023 dönemine ait yıllık oranlar dikkate alınmış ve değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki ARDL sınır testi yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonucu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkisi bulunduğunu göstermektedir. ARDL sınır testinden elde edilen sonuçlara göre, İnsani Gelişme Endeksi’nin gelir eşitsizliği üzerinde istatistiksel olarak negatif yönlü ve anlamlı etkisi bulunmaktadır. Bu bağlamda insani gelişmede meydana gelen artışın, Gini katsayısını azalttığını; bu da gelir eşitsizliğinde azalma anlamına geldiği sonucunu ortaya koymaktadır. Çalışmanın literatüre katkısı, Türkiye özelinde insani gelişme ile gelir dağılımı adaletsizliği arasındaki ilişkiyi uzun dönemli dinamikler üzerinden ampirik olarak test etmesi ve politika yapıcılara gelir dağılımını iyileştirmeye yönelik kanıta dayalı öneriler sunmasıdır.
Referanslar
Aghion, P., and Howitt, P. (2009). The Economics of Growth. The MIT Press.
Akkaya, Ş., and Oğhan, V. (2020). Küreselleşme Sürecinde Servet Dağılımı Açısından Veraset ve İntikal Vergisi. Maliye Çalışmaları Dergisi – Journal of Public Finance Studies, 63: 1–17. https://doi.org/10.26650/mcd2020-810716
Aktan, C. C. (2002). Yoksullukla Mücadele Stratejileri. Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
Asandaş, N., and Işık, N. (2021). Ekonomik Kalkınma ve Gelir Dağılımının Yoksulluk Üzerindeki Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3): 101–116.
Atkinson, A. B. (2015). Inequality: What Can Be Done? Cambridge, MA: Harvard University Press.
Aydın, M. (2019). İnsani Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(4): 106–122.
Bucak, Ç., and Saygılı, F. (2022). Ticari Açıklık, Gelir Eşitsizliği ve İnsani Gelişme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 13(2): 23–41.
Diamond, P. (2006). Optimal Tax Treatment of Private Contributions for Public Goods with and without Warm Glow Preferences. Journal of Public Economics, 90(4–5): 897–919.
Dinler, Z. (2011). İktisada Giriş. Bursa: Ekin Yayınevi.
Durgun Kaygısız, A. (2018). Yoksulluk ve Gelir Eşitsizliğinin Dinamikleri: Seçilmiş Avrupa ve Merkez Asya Ülkeleri Üzerine Dinamik Panel Veri Analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15): 161–174.
Durgun, B. (2021). Gelir Dağılımı - İnsani Gelişme İlişkisi: Türkiye ve Seçilmiş Ülke Örnekleri (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Durgun, B., and Durgun, Ö. (2023). Gelir Eşitsizliği ve İnsani Gelişme İlişkisi: Türkiye Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1): 11–38.
Ergül, İ. N., and Çakır, B. (2019). Inequality in Turkey: Looking Beyond Growth. arXiv preprint arXiv:1910.11780.
https://doi.org/10.48550/arXiv.1910.11780
Erkul, E., and Demir-Erkul, F. (2019). An Examination of Income Distribution and Poverty Statistics Related to Turkey and Chile in the Neoliberal Policy Framework. Sosyoekonomi, 27(39): 11–38
https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2019.01.01
Grimm, M., Harttgen, K., Klasen, S., and Misselhorn, M. (2006). A Human Development Index by Income Groups (Human Development Report Office Occasional Paper 2006/7). United Nations Development Programme.
Gujarati, D. (2015). Örneklerle Ekonometri (N. Bolatoğlu, Çev.). Ankara: BB101 Yayınları.
Günay, E. K., and Topbaş, F. (2021). Impact of Income Distribution Inequality on the Human Development Index: Panel Data Analysis for BRICS Countries. Akademik Hassasiyetler – The Academic Elegance, 8(17): 247–257.
Haq, M. ul. (1992). Human Development Report 1992. United Nations Development Programme. Oxford University Press.
Kakwani, N., and Pernia, E. M. (2000). What is Pro-Poor Growth? Asian Development Review, MPRA Paper No. 104987. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/104987/
Karahanoğulları, Y., and Türk, D. (2018). Siyasal Bedenin Maliyesi: Piketty, Rousseau ve Neoliberalizm. Akdeniz İİBF Dergisi, 2018 Özel Sayısı: 1–22.
Kaya, A., Demirgil, B., and Yeter, F. (2025). Dış Borçların Sürdürülebilirliği: Türkiye için Ekonometrik Bir Analiz. Uluslararası İktisadi ve İdari Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(1): 92–109. https://www.ijerdergisi.com
Keleş, S. S. (2023). Gelir Eşitsizliği ve İnsani Gelişme İlişkisi: Türkiye Örneği. In A. İncekara and S. A. Oktar (Eds.), Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye Ekonomisi (ss. 453–462). İstanbul: İstanbul University.
Kılıç, R., and Gökçeli, E. (2024). Gelir Eşitsizliğine İnsani Gelişme Endeksi Yönüyle Yeni Bir Bakış Açısı. KAÜİİBFD, 15(29): 214–242. https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2024.009
Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. American Economic Review, 45(1): 1–28.
Lütkepohl, H. (2005). New Introduction to Multiple Time Series Analysis. Berlin: Springer.
Narayan, P. K. (2005). The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests. Applied Economics, 37(17): 1979–1990.
Öztürk, E., and Oktar, S. (2017). Kalkınma–Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Hassasiyetler – The Academic Elegance, 4(8): 1–22.
Öztürk, N., Kaya, A., and Acar, O. (2025). İktisadi Kalkınmada Kamu Borçlarının Rolü (Türkiye Örneği). İstanbul: Ekin Yayınevi.
Öztürk, S., and Çınar, U. (2018). Kamu Dış Borçlanması ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Uygulama (1975–2016). Sosyal Bilimler Metinleri, 2018(01).
Pesaran, M. H., Shin, Y., and Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3): 289–326.
Piketty, T. (2014). Capital in the Twenty-First Century (A. Goldhammer, Çev.). Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Journal of Academic Opinion
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
